Bij de publieke opinie heeft de gerechtsdeurwaarder een slechte naam. De door de media gevoerde en gevoede discussie omtrent de schuldenindustrie heeft er geen goed aan gedaan. De grote boeman is de asociale gerechtsdeurwaarder die slapend rijk wordt op kap van de sukkelaars. Sta mij toe tijd te maken voor reflectie, voor feiten.
De premisse is dat geldschulden dienen te worden betaald. Daar kan niet van worden afgeweken. Schulden komen vulgariserend gesteld voort uit rechterlijke beslissingen, overeenkomsten of vanuit door de overheid opgelegde belastingen.
Het – laten – uitvoeren van een rechterlijke beslissing kan bezwaarlijk als asociaal worden ervaren. Integendeel. De zorg dat een door de rechterlijke macht uitgesproken veroordeling daadwerkelijk wordt nageleefd is een pijler in de democratische rechtsstaat.
Het innen van belastingen behelst hetzelfde verhaal. Ons belastingsysteem gaat uit van een herverdeling van rijkdom. Het – laten - uitvoeren van deze herverdeling is dan ook veeleer een sociaal verhaal, het uitvoeren van een beleid dat er zorg voor draagt dat éénieder in onze maatschappij ten volle kan genieten van de zorg die de staat voorziet.
Als een rechter in uitvoering van het politiek beleid strenge verkeersboetes uitspreekt ten einde de verkeersveiligheid te verhogen kan dit rekenen op brede steun bij de publieke opinie. Als de gerechtsdeurwaarder de door de rechter opgelegde boete komt innen wordt hij/zij naar de verdoemenis gewenst. Begrijpe wie begrijpe kan.
In die zin is de gerechtsdeurwaarder veel meer de uitvoerder van een door de overheid gevoerd sociaal beleid dan een boeman of –vrouw. In die zin is de gerechtsdeurwaarder als uitvoerder van rechterlijk afgetoetste beslissingen een behoeder van de democratie. Justice must not only be done, but must be seen to be done.
Veel meer dan een op winst beluste kille uitvoerder is de gerechtsdeurwaarder een bemiddelaar, een oplosser, een informatieverstrekker. De gerechtsdeurwaarder van het heden is al lang niet meer de eenvoudige en droge uitvoerder van aan hem toevertrouwde taken. Geheel in lijn van zijn vernieuwd statuut is de gerechtsdeurwaarder een actieve en sociale partij die zijn verantwoordelijkheid ten volle neemt in de inningsprocedure. In tegenstelling tot het beeld dat wordt geschetst kan de gerechtsdeurwaarder het zich geenszins permitteren nodeloos gerechtskosten te maken, integendeel, hij/zij kan hier aansprakelijk voor worden gesteld. Meer, in het kader van zijn taak die als meerzijdig partijdig dient te worden opgevat - zowel in belang van schuldeiser, schuldenaar als maatschappij - heeft de gerechtsdeurwaarder er alle belang bij de schuldvordering op de meest sociaal efficiënte wijze te innen en de uitvoeringskosten te beperken. In zijn/haar hoedanigheid van bemiddelaar zal een minnelijke oplossing steeds de voorkeur krijgen op een gedwongen uitvoering die de schuldvordering aanzienlijk zal doen oplopen. Als expert die beschikt over informatie uit talrijke databanken kan hij/zij de uitvoering op de meest proces-economische wijze voeren. Ter zijde mag het ook worden benadrukt dat een niet onaardig deel van de kosten die de gerechtsdeurwaarder maakt rechtstreeks terug vloeien naar de staatskas in de vorm van griffierechten, registratierechten en BTW.
Loopt er dan nooit iets mis? Vanzelfsprekend. Maar op grond van een anekdotisch opgesteld relaas een volledige en geëngageerde beroepsgroep zwart maken is niet correct. Wordt de gerechtsdeurwaarder dan nooit geconfronteerd met schrijnende situaties? Vanzelfsprekend. Maar op grond daarvan een heel systeem afkraken doet afbreuk aan de vele sociale instellingen die dit land rijk is en die maximaal zorg besteden aan opvang en ondersteuning van de zwaksten in onze samenleving (en waarmee de gerechtsdeurwaarder dagelijks samenwerkt).
En vanzelfsprekend kan het beter en moet er worden nagedacht over alternatieve geschillenslechting, moet er worden nagedacht over administratieve procedures die het inningsproces goedkoper en efficiënter laten verlopen. Daar is de gerechtsdeurwaarder van vandaag van overtuigd in de zekere hoop dat de gerechtsdeurwaarder van morgen zijn sociale taken ten volle kan en mag blijven uitoefenen.
Kris Slabbaert
Gerechtsdeurwaarder